نقدی بر عملکرد وزارت ارشاد به بهانه تشدید انتقادات

پسر علیه آرمان های پدر

دیدبان 

مقدمه

با روی کار آمدن دولت اعتدال، نگاه ها به نحوه ی چینش وزرا و چگونگی عمل به شعار اعتدال در انتخاب آنها، معطوف شد. یکی از وزارتخانه هایی که می توانست نقش کلیدی در ایفای نقش دولت در عرصه های گوناگون اجتماعی و فرهنگی داشته باشد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. عده ایی بر این باور بودند حسن روحانی، با رد گزینه های تحمیلی از سوی برخی جریانات خاص و معرفی علی جنتی، بار دیگر بر شعار انتخاباتی خود و وامدار نبودن به همان جریانات مذکور تاکید کرده است. اما با گذشت مدت کوتاهی از تصدی این وزارتخانه توسط علی جنتی، شاهد اقداماتی از سوی این وزارتخانه بودیم که تحلیل مذکور را نفی می کرد. سلسله اقدامات وزارت ارشاد نه تنها با شعار دولت سازگاری نداشت بلکه برخی از آنها در مخالفت آشکار با ازرش های اسلامی بود. همه ی این اقدامات در حالی صورت می گرفت که وزیر محترم در حرف؛ خود را  پایبند به اصول و مطیع فرامین رهبری و دغدغه مند در حوزه ی فرهنگ این سرزمین برمی شمرد. ولی آنچه در صحنه ی عمل اتفاق می افتاد این قضیه را  ثابت نمی کرد. شاید هم در تفسیری دیگر از آنچه وزیر بدان اعتقاد دارد باید منظور وی از پایبندی به اصول و عمل به فرامین مقام معظم رهبری و دغدغه مند بودن را بار دیگر مورد مداقه قرار داد. به هر نحو، با بالا گرفتن اقدامات خاص وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی، چندی است شاهد آن هستیم که توصیه های مکرر به وزیر ارشاد و وزارتخانه ی تحت تکفل وی از طریق تریبون مجلس و نماز جمعه نیز تکرار می شوند. چندی پیش آیت الله جنتی در خطبه ی دوم نماز جمعه تهران، به بیان دغدغه های خود نسبت به وزارتی که پسر ایشان آن را اداره می کند پرداخت. در آن خطبه آیت الله جنتی، وزارت ارشاد را به داشتن فکر اسلامی و نظارت بر محصولات فرهنگی توصیه و از ویروس هایی که موجب نابودی آثار فرهنگی می شوند بر حذر داشت. هفته ی پیش نیز در نماز جمعه تهران، آیت الله موحدی کرمانی اینبار با بیانی تندتر به وزارتخانه های علوم و ارشاد نسبت به بازگشت به دوران انحطاط اصلاحات، هشدار داد. بیانات جمعه ی آیت الله جنتی از جهت دیگری نیز قابل توجه است. ایشان در دوران وزیر ارشادی دیگر نیز دغدغه های خود نسبت به آنچه ایشان آن را "حرکت خزنده ایی به نام هنر" می نامید، اینبار در خطبه های نماز جمعه ی قم اظهار کردند. حال باید دید چه مشابهت هایی بین وزارت ارشاد 69 خاتمی و 93 جنتی وجود دارد که اظهارات مشابهی از آیت الله جنتی در این زمینه شنیده می شود.

اظهاراتی عجیب

از ابتدای شروع دولت، بحث رفع فیلتر برخی شبکه های اجتماعی، بحث محبوب برخی از اهالی دولت بود. برخی از دولتمردان که با دور زدن قانون از قبل در شبکه های مختلف عضو بودند، حال که به طور رسمی به اعضای دولت پیوسته بودند به دنبال قانونی کردن عمل خود بودند. با این حال عده ایی بر این باوراند که با توجه به ضعف حامیان دولت و جریانات اصلاح طلب در فضای مجازی، دولت با رفع فیلترینگ برخی شبکه ها به دنبال پرکردن خلا موجود در فضای مجازی است. در هر صورت یکی از کسانیکه از ابتدا عزم خود را برای پوشاندن جامه ی عمل به این طرح، جزم کرده بود، علی جنتی بود. با هر توجیهی اینگونه اصرار و پافشاری برای رفع فیلترینگ یک شبکه اجتماعی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، امری عجیب و غیر قابل توجیه به نظر می رسد.

اظهارات جناب آقای وزیر به اینجا ختم نمی شود. چندی پیش جنتی طی مصاحبه ایی که به مذاق شکست خوردگان خارج نشین خوش آمد، اعلام کرد که 71 % مردم تهران برنامه های ماهواره را می بینند؛ در صورتیکه آمار آقای وزیر با آمار اعلامی از سوی پلیس که مرجع اعلام این آمار است اختلاف زیادی داشت. در اظهار نظر جالب دیگری که بر خلاف نص صحیح احکام اسلامی بود ایشان به دفاع تمام قد از تک خوانی خواننده ی زن ایستاد و مثل همیشه بر این موضع خود نیز پافشاری کرد. اما برخی از این اظهار نظرها برای آقای وزیر گران تمام شد. مانند اظهار نظر 22 دی ماه ایشان در جریان بازدید از خبرگزاری ایرنا. در این بازدید، ایشان با حمله به هفته نامه یا لثارات، با الفاظی که در شان وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی و در شان این هفته نامه نبود، این هفته نامه را با کلمات تندی چون لمپنیسم و سطح بسیار سخیف و زشت توصیف کرد. در جریان این سخنان، هفته نامه مذکور نیز از علی جنتی به دلیل نشر اکاذیب و توهین شکایت کرد که حال باید آقای جنتی اینبار درباره ی اظهار نظر خود در دادگاه توضیح دهد.

رخدادهای فرهنگی، فرصت یا تهدید

هر ساله در کشور شاهد چند رخداد بزرگ فرهنگی هستیم که متولی آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این رخداد های بزرگ که گاه به صورت نمایشگاه و همایش و گاه به صورت جشنواره های مختلف  برگزار می شوند، می توانند بستری مناسب برای انتقال پیام انقلاب اسلامی و تعریف اهداف و آرمان ها و ارزش های آن در قالب هنر باشند. این هدف مدیریت جامع و درستی را می طلبد که از متولی اصلی این رخدادها یعنی وزارت ارشاد انتظار می رود با مدیریت صحیح به اهداف آن جامه ی عمل بپوشاند. از طرفی دیگر همانگونه که می توان با مدیریت صحیح این رخدادها از آنها بهره ی کافی برد باید توجه داشت که با سوء مدیریت، همین رخدادها می توانند به تهدیدی برای فرهنگ جامعه بدل شوند. حال به بررسی برخی از این رخدادها در دوره ی جدید می پردازیم.

قسمتی از مقاله ی لبخند ستیزان

"لبخند ستیزان همواره در کار محو هر آن چه که بتواند خنده بر لبان مردم بنشاند هستند. آنان دل بسته ی غم و درد و رنج اند. روانشان با شادی و نشاط بیگانه است. تلاششان صرف ایجاد شرایطی می شود که عزا و ماتم را در جامعه بگسترد. خماریشان به هنگام شور و نشاط است و نشئه گی شان در عزاداری. با مفهوم (زندگی) بیگانه اند و از مظاهر آن بیزار. بسشتر به (مرگ) عشق می ورزند و اگرچند صباحی حرفی از (مرگ) در میان نباشد، (مرگ) آفرینی می کنند، تا از خماری درآیند. چرخیدن در قبرستان را به تفریح در پارک و باغ و بوستان و نظاره ی گل و آب و سبزه و طبیعت ترجیح می دهند. از هرچه زیبایی هست متنفرند و آن را از مظاهر شیطان می دانند... "

فجر انقلاب نگاه اهل هنر را به جشنواره های متعدد هنری معطوف میدارد که در دهه ی مبارک فجر، دستاوردهای یکسال اهالی هنر را به بوته  داوری و نقد می کشاند. با اینکه امسال در جشنواره فیلم فجر و شعر فجر شاهد نوآوری های در عرصه های هنری بوده ایم که نمی توان از جنبه های مثبت آن چشم پوشید و آنها را مورد ستایش قرار نداد، ولی برخی رویدادهای آن را نمی توان شامل اغماض کرد. نام بردن از چند بازیگر قبل از انقلاب به عنوان ستون های بازیگری ایران، در سایه ی بی توجهی و بی مبالاتی دستگاه های مذکور و نا آگاهی برخی از اهالی هنر، مصداق غفلت در عرصه ی هنر سینماست. از طرف دیگر در سایه ی همین بی مبالاتی ها و بی خبری ها در جشنواره ی شعر فجر از شاعری دعوت به عمل می آید که توهین های بی شرمانه ایی نسبت به بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی داشته است. و این موضوع پیچیده تر می شود؛ چرا که اهل هنر برای به ظاهر هنر وی هم ارزشی قائل نیستند تا آنجا که هوشنگ ابتهاج درباره اش گفته بود : احتمال داره که صد سال دیگه دنیا اینقدر احمق بشه که به شعر (رویایی) برگرده!

ماجرا به اینجا ختم نمی شود. جشنواره ی مطبوعات نیز از بی مبالاتی مسئولان ارشاد بی نصیب نماند تا در آن از فرج ا... صبا، نویسنده ی ضد انقلاب و کارمند بنگاه خبرپراکنی انگلستان، تقدیر شود.

نمایشگاه کتاب امسال و حواشی آن نیز از دیگر شاهکارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دوران اعتدال است. نمایشگاهی که در بحبوحه ی آن برخی کتابهای مساله دار که مجوز چاپ نداشتند، از فیلتر این وزارتخانه عبور کرده، به سرعت منتشر شدند. تا جایی که وزیر ارشاد سابق از اعطای مجوز به 78 کتاب توقیف شده خبر داد. از میان این حجم انبوه می توان به برخی ناشران مساله دار از جمله نشر چشمه، ثالث و کویر اشاره کرد. نشر چشمه از جمله مروجین فساد اخلاقی و آثار موهن بوده است قصد انتشار نمایشنامه "روز حسین" نوشته ی محمد رحمانیان را داشت. در این نمایشنامه ضمن تحریف واقعه ی کربلا، در کمال وقاحت به ساحت حضرت ام البنین (س) توهین شده بود. نشر کویر نیز با نتشار کتاب "لبخند ستیزان" اقدام به توهین به روحانیت کرده بود. از جمله کتابهای کثیری که مشمول لطف وزارتخانه ی ارشاد شدند نیز می توان به کتاب "کلنل" اشاره کرد که روایت وارونه ایی را از انقلاب اسلامی مردم ایران تصویر می کند.   

این فتنه سر دراز دارد...

با اقدامات صورت گرفته توسط وزیر محترم این سوال مطرح می شود که مواضع ایشان در خصوص فتنه آیا با مواضع انقلابی پدر ایشان در یک راستا قرار دارد یا نه؟ طبعا  پاسخ این سوال با شناخت از وزیر محترم باید دوگونه باشد. پاسخی که که در لفظ بیان می کنند و پاسخی که در عمل به آن دست می یابیم. قطعا در پاسخ نوع اول به همان پاسخ های کلیشه ایی جهت خالی نبودن عریضه بر می خوریم چرا که هم اکنون ایشان وزیراند و انتظار دیگری از ایشان نمی رود. ولی قطعا در پاسخ نوع دوم به نتایج قابل تاملی دست خواهیم یافت. انتصاب جهانبخش خانجانی از اعضای حزب کارگزاران سازندگی و محکوم فتنه ی 88 در سمت مسئول انتصابات استانها و عبارت دیگر به عنوان فیلتر ورود افراد به وزارتخانه ی فرهنگ و ارشاد جای بسی تامل دارد. کسی که خود در فیلتر فتنه و آزمایش سال 88 نمره ی قبولی را کسب نکرد و به معنای دیگر مردود شد، چگونه می تواند افراد مناسب برای این وزارتخانه ی حساس را غربال کند و قطعا نتایج چنین غربالی توسط چنین شخصی از قبل معلوم است.

اصلاح طلبان، جنتی و مهدی هاشمی در مراسم ازدواج پسر جهانبخش خانجانی

از دیگر پاسخ های نوع دوم جناب وزیر را می توان در دیدار نوروزی ایشان مشاهده کرد. دیداری که برای علی جنتی دردسر ساز شده است. البته قرار نبوده یا حداقل وزیر محترم نمی خواسته اند که این دیدار علنی شود، ولی این رویداد نشان داد همیشه اوضاع آنطور که باب طبع وزرا است پیش نمی رود و گاهی خود آنان قربانی مصلحت سنجی های دیگران می شوند. در هر حال دیدار با محمد خاتمی شاید در بدایت امر، یک دیدار ساده و بازدید دوستانه به نظر آید ولی وقتی به عملکرد 9 ماهه ی وزارت ارشاد نگاهی بیندازیم، به رابطه ایی نزدیک بین تفکرات جنتی و خاتمی می رسیم.

بازگشت به دوران انحطاط سیاه

چندی پیش در نماز جمعه تهران آیت الله موحدی کرمانی یکی از دغدغه های دلسوزان این نظام را در مورد بازگشت به انحطاط دوران اصلاحات به صراحت بیان کردند. این دغدغه از زمانی بوجود آمد که وزیر ارشاد طی اظهار نظری بیان کرد که امیدورا است بتواند در وزارت ارشاد ادامه دهنده ی راهی باشد که سید محمد خاتمی آغاز کرده بود. شاید این سوال به وجود بیاید که مگر خاتمی در وزارت ارشاد چه راهی را آغاز کرده بود. با توجه به برخی مسائل قصد برآمدن در مقام پاسخ به این سوال نیستیم و به ذکر برخی ویژگیهای دوران تکیه ی خاتمی بر مسند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسنده می کنیم. دوران وزارت طولانی مدت و 10 ساله ی محمد خاتمی شاهد اتفاقات متعدد و فراز و نشیب های زیادی بود. سیاست تساهل و تسامح دوران اصلاحات قطعا ریشه در همان تفکراتی داشت که از دور دوم نخست وزیری میرحسین موسوی تا زمان هاشمی بر وزارت ارشاد سایه افکنده بود.

به گزارش دیدبان در مورد مطبوعات در دوران خاتمی اشاره به مطلب نشریه ی ضد انقلاب "جنگ" چاپ لس آنجلس، می تواند جالب باشد: در ایران نشریاتی منتشر می شوند بسیار پرمحتوا، که دست به مبارزه و مقاومت فرهنگی زده اند، حرف هایی می زنند که ما در این سوی اقیانوس جراتش را نداریم. در زمان وزارت خاتمی، برخی سازمانهای مرتبط با نهاد های حکومتی ایران مانند حلقه ی کیان و برخی سازمانهای مرتبط با نهادهای آمریکایی مانند بنیاد آمریکایی سیرا، فعالیت های چشمگیری را برای تاثیرگذاری بر فرهنگ و سیاست در ایران انجام دادند. خاتمی همان وزیری بود که  صریحا تنها راه رسیدن به سعادت را پذیرش روش و منش غربی می دانست. مدیران وزارتخانه ی خاتمی افرادی همچون بهزاد نبوی، ابراهیم اصغرزاده، محمد علی ابطحی، سید مصطفی تاج زاده، هادی خانیکی، محسن آرمین، رجبعلی مزروعی و... بودند که در جریانات مختلف از قبیل اغتشاشات 78 و تحصن و استعفای مجلس ششم و فتنه ی 88، تفکراتشان برای مردم مشخص شد. از دیگر اقدامات دوران وزارت خاتمی، می توان به تشکیل حلقه ی کیان اشاره کرد که به نتایجی از این دست رسید: حتی یک دلیل عقلی و شرعی برای کامل بودن دید در دسترس نیست، فقه صرفا یک جریان تاریخی است که خود را به دین تحمیل کرده است، دین پاسخگوی هیچ نیازی از بشر نیست.

از دیگر اقدامات قابل تامل خاتمی در دوران وزارتش، تشکیل تیم سلام و روزنامه ی سلام به سردبیری موسوی خوئینی ها بود که نقش به سزایی در اغتشاشات کوی دانشگاه در تیرماه 78 به عهده داشت. جشنواره های مختلف و کتابهای مساله دار، موهن و... نیز به جزء جدانشدنی دوران وزارت خاتمی بدل شده بود.

حال با این تعاریف و  اوضاع امروزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دغدغه ی دلسوزان انقلاب از بازگشت به چنان دورانی به جا می نماید.

نتیجه گیری

در صورت جمع بندی مباحث بالا می توان به نزدیکی تفکر علی جنتی و محمد خاتمی پی برد و اینکه چرا باز هم آیت الله جنتی نسبت به وزارت ارشاد احساس خطر می کنند و در خطبه های نماز جمعه به توصیه به این وزارتخانه می پردازند. دیدبان معتقد است گرچه بعد از خطبه های سال 69، وزیر ارشاد وقت، در پاسخ به دلسوزی های یار انقلاب، ایشان را هجمه ی توهین های شدید و بی سابقه ی خود قرار داد و توصیه های ایشان را با لفاظی همچون ارتجاع و ناآگاهی و کم دانی و کم توانی و تحمیل سلیقه های یک جریان بر کل فرهنگ جامعه ی فرهنگی کشور پاسخ قرار داد، ولی انتظار می رود پسر ایشان با شناخت دغدغه های پدر بزرگوار خویش و دلسوزان انقلاب اینبار به گفته های خویش که گفته بود در جهت رفع دغدغه های ایشان تلاش خواهد کرد جامه ی عمل بپوشاند.

منابع :

http://jamnews.ir/detail/news/335467

http://jamnews.ir/detail/News/351315

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921109000723#sthash.MYX0kpvI.dpuf.

http://jamnews.ir/detail/News/351315

http://jamnews.ir/detail/News/348676

http://jamnews.ir/detail/News/330807

http://jamnews.ir/detail/News/228969